Wszystkie trące się o siebie metalowe elementy silnika muszą być nieustannie smarowane. Są to głownie tłoki, gładzie cylindrów, łożyska wału korbowego i wałka rozrządu. Bez smarowania elementy te po kilku minutach zostałyby całkowicie zniszczone.
Aby zapewnić poprawne smarowanie, olej dopływa do miejsca przeznaczenia labiryntem przewodów, kanałów i precyzyjnych otworów w bloku silnika. Ważną rolę w układzie smarowania odgrywa pompa oleju. Poprzez przewód doprowadzający zasysa ona olej z miski olejowej i wtłacza go do kanałów. Zanim olej dostanie się na miejsce przeznaczenia musi przepłynąć przez filtr oleju, gdzie pozostawi zanieczyszczenia, takie jak sadze, opiłki metalu i kurz. Po stronie ciśnieniowej pompy oleju znajduje się zawór przelewowy, który otwiera się przy zbyt dużym ciśnieniu oleju, aby umożliwić powrót nadmiaru oleju do miski olejowej.
Przez kanał w filtrze oczyszczony olej dostaje się do kanału głównego, w którym jest umieszczony zawór odcinający. Za pośrednictwem lampki kontrolnej ciśnienia oleju na tablicy rozdzielczej, kierowca jest informowany o zbyt niskim ciśnieniu w układzie smarowania.
Regularna wymiana filtru oleju
Filtr oleju spełnia swoje zadanie dopóki nie zostanie zapchany przez zanieczyszczenia. Filtr należy koniecznie wymieniać przy każdej zmianie oleju. Kiedy nie wymieniony w porę filtr zapcha się. wtedy otworzy się zawór przepływowy umożliwiający obejście filtru. W ten sposób jest co prawda zapewnione smarowanie silnika, ale zanieczyszczenia zawarte w oleju spowodują szybsze zużycie wymagających smarowania elementów silnika.
Z filtru olej przedostaje się przez otwory w bloku silnika do miejsc smarowania wału korbowego i korbowodów. Z łożysk głównych wału korbowego olej jest podawany do głowicy i łożysk watka rozrządu oraz do osi dźwigni zaworów. Stamtąd olej spływa kanałami powrotnymi do miski olejowej, skąd jest ponownie zasysany przez pompę oleju.
Ciśnienie oleju
Właściwe ciśnienie oleju ma zapewnić dobre smarowanie silnika we wszystkich warunkach obciążenia. Przy oleju zbyt zimnym i bardzo lepkim może się wytworzyć nadmierne ciśnienie w układzie smarowania. Wówczas zawór przelewowy otworzy kanał boczny (bypass) i olej popłynie z powrotem na ssącą stronę pompy. Obieg oleju zostanie zachowany. Informację o wartości ciśnienia oleju możesz uzyskać, montując odpowiedni ciśnieniomierz. W samochodzie masz tylko lampkę kontrolną ciśnienia oleju.
Lampka kontrolna ciśnienia oleju
Lampka kontrolna świeci się tylko w przypadku zbyt niskiego ciśnienia oleju. W takiej sytuacji niektóre części silnika mogą nie być odpowiednio smarowane. Zdarza się to np. podczas bardzo szybkiej jazdy po łuku drogi, przy zbyt niskim poziomie oleju. Pompa zamiast oleju zasysa wtedy z miski olejowej powietrze. Ciśnienie oleju gwałtownie spada, co może spowodować poważne uszkodzenie łożysk wału korbowego. Kiedy po szybkiej jeździe po autostradzie lub po górskich drogach lampka kontrolna zaczyna migotać na biegu jałowym, wtedy jest to znak, że zbyt gorący, a tym samym za rzadki olej, nie może zapewnić właściwego ciśnienia w układzie. Nie trzeba się tym martwić, jeżeli po dodaniu gazu lampka całkowicie zgaśnie.
Lampka kontrolna ciśnienia oleju wciąż się świeci:
Natychmiast zatrzymaj samochód i wyłącz silnik.
Sprawdź poziom oleju.
Jeżeli jest za mało oleju, dojedź ostrożnie do najbliższej stacji benzynowej i uzupełnij olej. Sprawdź, czy lampka kontrolna zgasła.
W każdym innym przypadku odholuj samochód do najbliższego warsztatu w celu ustalenia przyczyny. W ten sposób nie ryzykujesz poważnego uszkodzenia silnika.
Zawór odcinający.
Ważnym elementem podzespołu filtru oleju jest zawór odcinający. Przy nie pracującym silniku, gdy nie ma ciśnienia zawór jest otwarty. Zamyka się kiedy ciśnienie oleju osiągnie określoną wartość. Kontrola ciśnienia oleju zostaje uaktywniona po 10 sekundach od włączenia zapłonu. Zwłoka włączania się lampki kontrolnej wynosi 3 sekundy, a opóźnienie wyłączania około 5 sekund.
Po włączeniu zapłonu, ale bez uruchamiania silnika, lampka kontrolna na tablicy rozdzielczej powinna się świecić ok. 3 sekundy, a następnie zgasnąć. Sygnał ostrzegawczy w postaci pulsowania lampki i trzykrotnego sygnału akustycznego powinien się pojawić, jeżeli przy włączonym zapłonie i nieruchomym silniku zawór odcinający jest zamknięty albo gdy przy prędkości obrotowej ponad 1500 obr/min zawór pozostaje otwarty.
Poprawność działania zaworu odcinającego i ciśnienie oleju można sprawdzić za pomocą przyrządów V.A.G. 1342 (ciśnieniomierz) i 1527B (lampa kontrolna z diodą).
W tym celu wymontuj zawór odcinający i zamontuj go w ciśnieniomierzu, który umieść w miejsce zaworu w korpusie obudowy filtru oleju.
Na biegu jałowym dioda powinna się zaświecić przy ciśnieniu oleju właściwym dla danego modelu silnika (1.4 l – od 0,03 do 0,07 MPa; 1,6 / 1,8 / 2,0 i 2,3 l – od 0,12 do 0,16 MPa). Przy prędkości 2000 obr/min wartość ciśnienia oleju powinna wynosić minimum 0,2 MPa. Mniejsze ciśnienie świadczy o uszkodzeniu zaworu odcinającego albo pompy oleju lub o zużyciu łożysk wału korbowego. Przy wyższej prędkości obrotowej wartość ciśnienia oleju nie powinna przekroczyć 0,7 MPa. Jeżeli jest większa, należy wymienić zawór regulacji ciśnienia oleju.
Pojęcia i normy dotyczące olejów samochodowych:
Olej silnikowy